Images without Lens - ANH QUÂN

Vào thời xưa, những phát minh thành công của khoa học nhờ vào tai nạn nghề nghiệp rất nhiều. Một khoa học gia nhiều ngày tìm kiếm chẳng được gì, tóc tai dựng đứng lên, đi qua đi lại, không ăn không uống mà còn ở dơ nữa là không chịu tắm, mà cứ suy nghĩ rồi đi đụng vào cái cột nhà, hay té ghế một cái rầm thì tìm được những gì mình đang bỏ công tìm tòi bao nhiêu năm tháng nay. Chẳng hạn như ông Newton mãi mới thấy quả táo rơi thì nghĩ ra sức hút của trái đất và từ đó để đời về luật “Vạn vật hấp dẫn”. Hầu như chúng ta đều nghe qua chữ Eureka của nhà Bác Học nổi tiếng Hy lạp Archimedes về phương pháp tính thể tích, có đều ông Archimedes tìm ra định luật của mình trong tình thế sạch sẽ hơn các nhà Bác Học khác là lúc đang tắm, nằm trong bồn nước thì thấy lực đẩy của nước, thế là ông khoái quá chạy vòng vòng trong nhà nhưng lại quá “Sexy”.

Về lãnh vực nhiếp ảnh cũng thế, vào cuối thế kỷ thứ 18 hai nhà hóa học gia Louis Daguerre (người Pháp) và William Henry Fox Talbot (người Anh) là những nhà tiên phong sáng chế ra thuốc rửa ảnh, giấy in ra ảnh và các phương pháp làm ảnh trong phòng tối thì ông Daguerre đã mất bao nhiêu lâu để nghĩ ra cách rửa hình mà chẳng được gì, thế là vào một ngày ông làm bể cái hàn thụy biểu bằng thủy ngân thế là ông tìm ra cách làm hình. Nhờ vậy, từ đó chúng ta mới làm được ra hình ảnh vào ngày hôm nay.

Phải nói thời xưa phát minh khoa học bị khá nhiều rủi ro, cứ nghĩ đến cái máy bay là bảo đảm có nhiều người thời đó chắc bay dễ lắm, cứ làm hai cái cánh leo lên cao quạt quạt là bay như chim thôi, sau đó thì hồn của mấy ông đó bay, xác rợi bịch một cái và đi ra tobiac mua áo sơ mi gỗ luôn. Vào thời nhà Minh, có một nhà bác học của Tàu tên Văn Gu cũng muốn bay, ỷ dân tộc mình biết chế thuốc nổ, ông ta mới lấy cái ghế rồi buộc 47 pháo thăng thiên vào ghế , nghĩ là pháo sẽ đẩy cho ông ta bay lên, trên hai tay ông cầm hai chiếc diều, thế làm thử, mà ông ta tính bay lên tận mặt trăng, nghe đâu lúc châm ngòi pháo nổ đẩy chiếc ghế bay và cả ông ta nữa nhưng chẳng bao giờ thấy ông ta bay về.

Xin quay lại chuyện nhiếp ảnh thì trong nghệ thuật này có cách làm hình ảnh mà không cần ống kính, người ta hay gọi là Images without lens. Bình thường muốn có một tấm ảnh là một chiếc máy hình và cái ống kính, sau đó nhắm và bắn một cái là có hình. Nhưng có các trường hợp ngoại lệ mà ta có thể làm như sau:

Photogram

Để một số vật trên tờ giấy rửa ảnh, sau đó dùng ánh sáng để rọi vào giấy là chúng ta sẽ thấy vật sẽ được nổi lên theo kiểu âm bản (Negative), món vật có hiện ra rõ hay không là tùy thuộc món vật ta sử dụng. Lấy ví dụ đem cục kẹo mà bỏ lên thì chắc nhìn thấy nhự cục đá, còn xài cây kéo thì ta sẽ thấy hình dáng cây kéo rõ ràng.
Ông William Henry Fox Talbot là những người tiên phong về nghành Photogram này. Ông đã tạo ra những tấm ảnh hình bông lúa qua phương pháp vừa nói trên (nếu muốn biết rõ xin đọc bài của Thanh Hương nói về phương pháp làm Photogram như thế nào).
Vào thế kỷ 20 đã có những nhà nhiếp ảnh nổi tiếng làm hình bằng Photogram. Như ông Man Ray đã dựa vào phương pháp Photogram để tạo ra cho mình một trường phái riêng biệt có tên gọi là “rayographs”.
Sau đây là tên những nhà nhiếp ảnh nổi tiếng về Photogram
• Susan Derges
• Laszlo Moholy-Nagy
• Pablo Picasso
• Man Ray
• Alexander Rodchenko
• Christian Schad
• Len Lye
• Adam Fuss
• Raoul Hausmann




Pinhole Camera

Về phần này Quân chỉ xin vắn tắt vì để cho bạn Thanh Hương sẽ trình bày trong thời gian sắp tới chắc Hương sẽ được học phương pháp này.

Cách làm Pinhole camera rất là đơn giản, chúng ta có thể lấy một cái lon Coke, hay một hộp crisp, cắt hộp ra làm đôi, rồi dùng một bao đen bịt lại cái đầu mở , sau đó dùng cái kim thật bé , càng bé càng tốt, cầm cây kim đâm vào ở giữa bao đen. Thế là chúng ta có cái máy hình Pin Hole.

Cách chụp là dùng giấy rửa hình, cắt vòng tròn cở như cái hộp máy, rồi để vào trong hộp. Vì không có ống kính nên khi rửa hình này ra không rõ nét như máy chụp hình. Sau đó chúng ta đem cái Pinhole Camera ra ngoài chỗ ta muốn chụp thì nhắm máy vào đó. Để càng lâu càng tốt thì hình ảnh từ từ thu vào giấy rửa hình và sau đó ta đem đi rửa là có một tấm ảnh. Chụp Pinhole Camera cần phải kiên nhẫn vô cùng, khi chụp là không thể để cái hộp lăn qua lăn lại.

Nếu chúng ta làm biếng làm cái Pinhole Camera thì chúng ta có thể lấy máy chụp hình, tháo ống kính ra, thì sẽ thấy cái vòng tròn, lấy giấy bạc dùng nướng đồ ăn, bịt lại cái vòng tròn đó, rồi lấy cái kim đâm vào giữa là chúng ta có cái máy hình không cần ống kính.

Khi chụp phải xài cây chống, và một giấy nối để vào máy hình để bấm chụp, vì ta dùng tay bấm máy hình sẽ rung khi rửa sẽ bị nhoè.

Máy Scan

Phần này thì quá rõ ràng là mua cái Scan ngoài tiệm , rồi để đồ vật lên Scan là ta có tấm ảnh, sau đó dùng Photoshop để chỉnh hình. Nếu bỏ cái điện thoại cầm tay lên Scan thì ra hình cũng thú vị lắm.

Tất cả ba phương pháp trên cho ta thấy chụp hình không cần ông kính. Đây là những cho chơi vô cùng thú vị và Quân đã hoàn tất cái Project Images without lens vào năm 2004, rất tiếc để bài thất lạc nên không còn hình mẫu cho xem.

ANH QUÂN