SỨC MẠNH NGÔN NGỮ VÀ VĂN HÓA CỦA NGƯỜI DỊCH

Ngọc Tồ nói về sức mạnh ngôn ngữ và văn hóa của người dịch. Tao bèn đi tìm bản gốc của bà Coatsworth - chỉ thấy được có vài trang thôi. Hay nhất là tìm được bài thơ gốc "The first song of the housekeeper", mà Bố dịch là "Bài hát của người vú già".  Tao chép cả hai ra đây để mọi người thấy Bố siêu việt như thế nào.

The first song of the housekeeper                                                                                                          Bài hát của người vú già

I'm poor and I'm old                                                                                                                                 Xá chi nghèo túng già nua

My hair has gone gray,                                                                                                                            Xá chi mái tóc bạc phơ trên đầu

My robe is all patches,                                                                                                                             Xá chi áo vải rách nhàu

My sash is not gay.                                                                                                                                  Xá chi giải lụa phai màu xác xơ.

The fat God of Luck                                                                                                                                 Thần Tài Lộc vẫn chưa gõ cửa

Never enters our door.                                                                                                                             Khách khứa còn vắng vẻ nơi xa

And no visitors come                                                                                                                               Không tiệc sớm không trà trưa

To drink tea anymore.                                                                                                                              Nhện buồn mặc nhện giăng tơ giăng mành.

Yet I hold my head high                                                                                                                           Riêng ta vẫn vui cùng chủ cũ

As I walk through the town                                                                                                                     Đầu ngẩng cao lòng nhủ lòng hay

While I serve such a master                                                                                                                    Tài danh lồng lộng vừa nay      (??!! bản in không rõ)

My heart's not bowed down.                                                                                                                    Thân hèn rồi cũng thơm lây ngại gì.

Trước hết, cái chữ housekeeper - người quản gia, người giúp việc - đưa ta ý niệm 1 công việc có trả lương.  Vậy mà bố dịch "bà vú" là tự nhiên ta thấy đầy tình nghĩa ấm cúng.  Không phải là 1 người làm lạnh lẽo, mà là 1 bà già đã từng tự tay chăm lo bú mớm cho cậu chủ nhỏ, và cho tới nay vẫn tiếp tục săn sóc cho dù nghèo khó.

Từ 1 bài thơ ngũ ngôn không dở, bố đã chuyển nó sang thể lục bát và song thất lục bát của Việt Nam, nghe du dương đầy chất nhạc, mà vẫn không bỏ sót 1 ý nào của tác giả.

Bài thơ gốc ta thấy bà lão an phận và kín đáo hãnh diện về cậu chủ.  Bà vú trong thơ của bố thì phơi phới vui, (xá gì, xá gì mấy cái chiện nhỏ ...,nhện buồn mặc nhện) và đầy lạc quan (tài danh lồng lộng... thân hèn rồi cũng thơm lây ...)

Đúng là tinh thần thiền sáng láng của bố phải không cả nhà ?

Cả Thanh