1. DOÃN QUỐC SỸ VÀ TIẾNG HÁT TỰ LÒNG ĐẤT

VÕ ĐÌNH

DOÃN QUỐC SỸ và Tiếng hát tự lòng đất

Chúng ta có thể biết được cái hay cái đẹp của một cuốn sách ở mãnh lực của những cú đấm mà nó phóng vào ta, và ở thời gian ta tình nguyện chịu trận như vậy.

Gustave Flaubert

Tôi nghe nói (hay tôi đã đọc?) rằng gợi nên nỗi nhớ không gì bén nhạy bằng khứu giác. Một thoáng hương hoa, hương trầm, một mùi cỏ ướt, một mùi phân trâu, mùi áo cũ… “Xếp tàn y lại để dành hơi…” Lại có khi tôi nghe nói rằng chính vị giác và thính giác mới thật mãnh liệt: chất ngọt thơm của chiếc bánh madeleine ở đầu lưỡi… Tiếng ếch kêu xa mà nghe như ai gọi đò…

Đã 30 năm qua, tôi ăn ở với nàng hội hoạ, cho nên thế giới hình ảnh trong tôi trở nên quá no nê, quá thừa mứa.  Tôi sống vương giả trong đó, quá sung túc nên không còn nhớ nhung một hình ảnh cho bằng một mùi thơm, nuối tiếc một màu sắc cho bằng giai điệu.  Vì thế, chỉ nói riêng về âm thanh, âm thanh thôi chứ chưa phải âm nhạc, khi có dịp được người khác hiến tặng, tôi hưởng thụ một cách ê hề. 

-->

Như Võ Phiến đã cho tôi nghe tiếng con ó đêm “kêu chão choẹt đâu đó suốt đêm trường” (Cỏ Bồng Phất Phơ). Mai Kim Ngọc đã cho tôi tiếng phong linh “nghe trong mà ròn rã như tiếng cười” (Một Chút Riêng Tư). Hay Kiệt Tấn, “tiếng động rần rật của bánh sắt trên đường rầy” (Vườn Chanh Miệt Biển). Tiếng kêu của một con chim, tiếng gió leng keng trong những vỏ ốc, tiếng “sầm sập, sầm sập” của bánh xe lửa, của những chuyến đi trong đời, rồi thì tiếng dế kêu sau lò sưởi củi (Van Gogh), tiếng “vạc kêu sườn núi trăng mờ đầu non” (Ca dao)… Và tiếng sáo diều. Tiếng sáo diều của người bạn mới “được” nhà nước xã hội chủ nghĩa chiếu cố đem ra xử cuối tháng Tư vừa qua, và ân cần trao tặng chín năm tù. Tiếng sáo diều của Doãn Quốc Sỹ…

Võ Đình

Hạ, 1988

(còn tiếp)