spaghetti western - ANH QUÂN

Dear Gia Hưng,

Hôm nọ  mày có viết trên Facebook của tao nhắc về loại phim cao bồi do diễn viên Clint Eastwood thủ vai chính, mày có nói loạt phim không thể bỏ qua vì đây là những phim hay. Đúng như vậy, tao một dạo khoái coi phim cao bồi này lắm vì cốt chuyện cho những người yếu tiếng Anh như tao , dễ dàng theo dõi và nhất là điệu nhạc trong phim nghe rất là đã lỗ tai.

Các loại phim cao bồi này  còn có tên là “spaghetti western” dịch ra tiếng Việt là “Cao bồi mì ống Ý Đại Lợi”, lý do là cả đoàn làm phim từ đạo diễn , quay phim, viết kịch đối thoại, hóa trang …. Là dân Ý hết, chỉ trừ diễn viên là Mỹ hay người xứ khác. Sân  trường quay phim là tại Tây Ban Nha là vì bên đó có vùng đất sa mạc , được xem là nơi duy nhất tại Châu âu có sa mạc và cũng là đất cổ xưa nhất. Tên gọi khu vực đó là Almeria còn mệnh danh là Mini Hollywood . Tất cả các phim cao bồi mì ống quay tại đó và gần đây nhất là phim Indiana Jones phần 3 cũng quay ở đó.

Thường thì phim cao bồi quay tại Mỹ mới đúng, nhất là vùng đất Texas đầy sa mạc , cây xương rồng. Hay đi về Trung Mỹ nơi xuất xứ người “mọi da đỏ” thì mới có Apache cầm cung bắn chết cao bồi Mỹ chứ. Chứ qua đất âu châu chỉ có 6 tháng ấm áp thì quay cái gì?

Nếu giờ ngồi xem lại các phim cao bồi nổi tiếng thì đa số quay phim thập niên 50 rất nhiều. Chẳng hạn phim “High Noon” , do Garry Copper  ( cha mẹ mình thời đó rất mê còn gọi là Garry Cọp  cho dễ) và người đẹp Grace Kelly đóng chung (sau này thành bà Hoàng Monaco) . Nội phim rất đơn giản nhưng phim rất là thu hút làm người xem theo dõi không ngừng trong vòng 80 phút. Chính diễn viên và cũng là nhà võ thuật tài ba Đông Nam á Lý Tiểu Long cũng học vài cảnh trong phim “High Noon” để quay một số cảnh cho phim “Mãnh Long Quá Giang”. Ai đã xem qua thì sẽ lại được đoạn Lý Tiểu Long bị ép rời Ý về Hong Kong trước 12 giờ đêm , cái khoảng chờ đợi và đúng 12 giờ đồng hồ kêu “Cút Coo.. Cút Coo” là học trong phim High Noon.  Ngoài ra có một số phim cha mẹ mình rất mê như là “The River of No Return” (do Robert Mitchum và cô đào sexy Marilyn Monroe đóng) , chẳng những thích xem mà còn thích nghe bài hát mang cùng tên phim, do Monroe hát. Ngoài ra bài đó rất phổ biến bên Hong Kong và được dịch qua tiếng Quảng Đông qua tiếng hát nữ ca sĩ Từ Bình của thập niên 60. Tiếp theo một số phim như là : 3:10 to Yuma (vừa mới quay lại), Gun Fight at the OK Corral , Jubal, The Faster Gun Alive (Việt Nam mình dịch là Bắn Chậm Thì Chết) , Vera Cruz và vv…

Bước qua thập niên 60 , các phim Cao Bồi tại Hollywood bớt dần ăn khách, có lẽ thiên hạ bắn đầu chán loại phim người hùng miền đất hứa, một mình, một tay cầm sung (có khi hai tay hai súng) bắn chết cả chục người.  Họ muốn xem một  cái gì mới , thế là những cuốn phim có lien quan đến đệ nhị thế chiến. Đồng Minh đánh thắng Đức quốc xã ào ào ra đời. Loại phim này mấy anh chị Do Thái xem là khoái nhất , cứ thấy phim đóng mà Đức thua là họ hoan hỉ.

Trong lúc phim Cao Bồi bắt đầu ế độ  thì nhà đạo diễn Sergio Leone liền cho ra một loạt ba bộ phim do diễn viên Clint Eastwood thủ vai chính, một tay sung thiện xạ, bắn ai là người đó phải chết và người đóng vai mang tên Vô Danh (the man with no name). Lúc đó dân châu âu vẫn còn thích phim Cao Bồi, nên loạt phim cao bồi do cây nhà lá vườn vô cùng ăn khách.  Phim đầu tiên là “Fistful of Dollars”, cốt chuyện là mượn từ truyện Nhật Bản có tên là “Yojimbo", một kiệt tác phẩm của đạo diễn trứ danh Nhật Bản Akira Kurosawa, kể lại chuyện một tay samurai đơn thân đến một làng nọ đang có tranh chấp giữa hai băng đảng rồi dùng tài trí khiến cho hai băng đảng tự tiêu diệt lẩn nhau để rồi cuối cùng tay samurai ra đi thủ lợi với một số tiền lớn lao. Sergio Leone thay thế tay samurai bằng một tay súng giang hồ cưởi ngựa đến một thị trấn nọ mà kiếm ăn.

Đạo diễn Sergio Leon thay đổi cach quay phim hoàn toàn khác biệt với Hollywood.  Nếu ai có thú làm phim hay quay phim thì sẽ nhận thấy một kỹ thuật mới mẻ từ châu âu. Thứ nhất là quay cận ảnh, những nét nhíu mày , cái lườm và cái nhìn qua đuôi mắt.  Ai mà đã xem cuộn phim “The Good, The Bad and The Ugly” thì đều nhớ đoạn chót 3 tên cao bồi đứng tại một nghĩa trang để dành vàng, thì lúc đó cái quay sát cảnh ai đấy đều thấy ánh mắt lườm nhau giữa Clint Eastwood và Lee Van Cleff  thật là ngầu. Nhất là cách chuyển cảnh từ ánh mắt này qua ánh mắt kia xem vô cùng hồi hợp.  Rồi quay đôi giày boot, tiếng kêu lóp cóp trên sàn gỗ làm người xem háo hức muốn biết chuyện gì xảy ra. Loại quay phim này vô cùng thành công nên ai mà đã xem qua phim “Mãnh Long Quá Giang” thì khó mà quên ánh mắt Lý Tiểu Long được quay sát cùng với cái nhìn của Chuck Norris sắp sửa đánh nhau tại Roman Colosseum ở Rome . Mới thấy rằng việc quay phim vô cùng khó khan luôn phải xem những phim khác để học hỏi. Chính đạo diễn John Woo (Ngô Vũ Sâm) đã nói ông thành công là nhờ học hỏi cách quay phim của người Pháp về loại phim Xả Hội Đen, nhất là phim Samurai của Pháp do Alain Delong đóng.

Tuy nhiên phim của đạo diễn Sergio Leone thành công được là cũng phải nhờ nhạc sĩ  Ennio Morricone. Nếu không có tiếng nhạc của Ennio thì loại phim Cao Bồi Mì Ống ITALY không cách nào thành công . Thế mà thời gian đầu các phim của Sergion Leone qua Mỹ vẫn chưa ăn khách, ông đạo diễn và nhạc sĩ phải đổi tên cho giống Mỹ , vậy chẳng được trò trống gì , vậy mà vài năm sau trở  thành phim ăn khách. Từ đó đạo diễn Sergion thừa thắng xông lên làm những phim như “Fistful of Dynamic”, “Once upon a time in the west”... tất cả những phim Django  do Franco đóng đều do ông làm đạo diễn. Vì ông là người Ý nên các đối thoại phim của ông rất đơn giản thành ra hợp với quần chúng trên thế giới.  Thêm nữa cách làm phim của ông là trong một con người đều bị lẫn lộn giữa chánh và tà. Một người có hay tới mấy vẫn có cái tham , nên ai xem cũng thấy Clint Eastwood là một người như chánh nghĩa nhưng trong đó vẫn có long tham là đi chia chác vàng bạc sau mỗi vụ kiếm ăn với các tên cướp.  Ông đã cho thấy những thằng bá vơ cướp bốc đi lạc vào một cuộc cách mạng tự nhiên trở thành một anh hung , còn một người một long vì đất nước trở thành anh hung vô danh. Đó là trong phim “Fistful of Dynamic”. Phim này là tao thích nhất , vào khúc chót một thằng cướp đứng khóc cho một người cách mạng chân chính và nó trở thành anh hung dân tộc.

Rất tiếc Sergion Leon đã qua đời năm 60 tuổi vì bệnh tim, nên ông không còn làm them một cuốn phim nào nữa cho chúng ta xem, nhưng phải nói bên Ý Đại Lợi đã sanh ra một số đạo diễn tài ba như ông Vittorio De Sica đã sản xuất ra cuốn phim Bicycle Thieves vào năm 1948 được xem là cuốn phim hay nhất của mọi thời đại. Tuy phim cũ trắng đen mà xem xong tao rất thích , nên tao không lấy làm ngạc nhiên khi các phim Ấn Độ và vào năm 2001 bên Tàu có ra cuốn phim Bicycle Bejing  là học theo tư tưởng của cuốn phim này.

Nói chuyện về điện ảnh thì nói cả ngày chẳng hết. Lúc nào cũng có người làm phim, có người nổi tiếng , có người cả đời chảng ai biết mang đứa con tinh thần của mình xuống tuyền đài mà chẳng ai màn để ý tới mà còn bị nói “đồ dở hơi! Làm phim dở ẹt thế mà cũng làm “..... Thôi xin dừng tại đây.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Fistful_Macaroni.jpg (nguồn của tấm hình đầu tiên)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/2/28/SergioLeone2.jpg (hình đạo diễn Sergio)

http://www.moviegoods.com/large_detail.asp?http://www.moviegoods.com//Assets/product_images/1020/205440.1020.A.jpg (fistful of Dynamite poster)