TỰ SÁT

TRUNG BỘ KINH - BÀI KINH SỐ 144

Giáo giới Channa
(Channovada Sutta)


Kinh này là một kinh hiếm có nhất cho ta thấy quan niệm của Phật về tự sát. Phật có lên án việc tự sát hay không? Ðiều này không thể trả lời dứt khoát mà cần phân tích. Cái nhìn của Phật ở đây rất rộng rãi, đầy trí tuệ. Vị tỷ kheo Channa vì quá đau đớn không chịu nổi, đã tự sát với con dao. Khi Xá Lợi Phất hỏi Phật việc làm ấy có phạm tội không, Phật cho biết vì ông ta trước khi chết không ham có một cái thân khác, nên không phạm. Khi dùng con dao là ông ấy muốn chấm dứt cái khổ hiện tại là cơn đau, vì ông đã chấm dứt khổ vĩnh viễn luân hồi sinh tử, không hướng đến một đời sống khác. Và ai tự sát kiểu ấy thì vô tội. Ða số người tự sát là vì ham sống một đời sống tốt đẹp hơn nhưng chưa thỏa mãn, nên họ tự sát trong tâm trạng ấm ức và đương nhiên không thoát khỏi nhập thai trở lại, vì tái sinh là để thỏa mãn những mong cầu ham muốn chưa được thỏa mãn.

Channa lâm trọng bệnh

Xá lợi Phất, Thuần Ðà

Hai tôn giả đến thăm.

Vì đau không chịu nổi

Không còn ham muốn sống

Ông bày tỏ ý định

Tự sát bằng dao đâm

Hai tôn giả khuyên can

Hứa đem lại đồ ăn

Dược phẩm và người hầu

Nhưng Channa thoái thác:

Tôn đã chọn đường tu

Ðã hầu hạ đức Phật,

Làm Thế tôn đẹp lòng

Nên tự sát không lỗi.

Tôn giả Xá Lợi Phất

Hỏi tỷ kheo Channa

Về con mắt, nhãn thức,

Các pháp mắt nhận thức

Cho đến ý, ý thức

Những gì ý nhận thức

(tức là mười tám giới

thuộc căn trần và thức)

Ông thấy như thế nào

Tôn giả Channa đáp

Chúng không phải của tôi,

Cũng không phải là tôi

Hay tự ngã của tôi.

Do đâu mà thấy thế

Do vì đã chứng tri

Sự diệt ở trong đấy.

Khi nghe nói như vậy

Tôn giả Ðại Thuần đà

Bèn nhắc nhở Channa

Nên thường xuyên tác ý

Lời dạy của Thế tôn:

Ai còn có chấp trước

Là còn có giao động

Không chấp có khinh an.

Có khinh an, không cầu;

Không cầu, hết khứ lai,

Và không còn sống chết,

Khi không còn sống chết

Thì không có đời này,

Ðời sau, đời chặng giữa,

Như vậy dứt khổ đau.

Hai tôn giả ra về,

Channa liền tự sát

Xá Lợi Phất hỏi Phật

Vị ấy sinh về đâu.

Phật hỏi Xá lợi Phất

Phải chăng là Channa

Ðã tuyên bố với ông

Rằng mình không phạm tội?

Xá Lợi Phất bạch Phật:

Ông ấy thường giao du

Với tục gia cư sĩ

Thuộc giòng họ Bạt kỳ.

Phật dạy không hề gì

Không phải vì việc đó

Khiến ông ta phạm tội.

Ai quăng bỏ thân này

Và chấp thủ thân khác

Mới là có phạm tội.

Channa không như vậy,

Nên dù có tự sát

Cũng không phạm tội gì.