DEMENTIA - Anh Quân

Từ trước đến giờ Quân ít nói đến công việc 5 ngày trong tuần của Quân là đi phục vụ quí cao niên người Việt tại Anh quốc. Nhìn trên tinh thần đạo đức và tính bổn thiện thì đây là một công việc cao cả, nhưng nhìn theo tham, sân, si thì đây là việc làm với đồng lương vô cùng khiêm tốn, nên í t ai muốn xin làm việc này. Nay Quân kể về bệnh Dementia (Không đủ khả năng dịch ra tiếng Việt, nên tạm gọi Đãng Trí hay Mất Trí) mà Quân đã gặp những người vướng bệnh này trong vòng 10 năm qua.

Đầu tiên xin thưa là phía Đàn Ông vướng bệnh Đãng Trí ít hơn phía phụ nữ. Không phải quí ông sang suốt hơn quí bà mà lúc trẻ quí ông đi “Enjoy” nhiều quá, hao tổn sức lực nên về già lăn đùng ra chết sớm, vì vậy quí bà sống lâu hơn

và khi sống lâu thì bắt buộc vướng vào căn bệnh này. Bình thường nếu ta đặt những câu hỏi sau cho mọi lứa tuổi là Có hay quên không? Có hay lẫn lộn không? Có hay lập đi câu hỏi không? Có hay nhắc lại chuyện xưa không? Thì những người đãng trí luôn có thái độ, hành động và phản ứng như thế này cả. Vậy họ cũng như chúng ta sao? Thì có sự khác biệt gì? Người bình thường thì biết lúc nào mình quên, nói đi nói lại và vv.... Có một chuyện có lẽ chúng ta ít nghĩ đến là chúng ta không biết được hết những gì cha mẹ chúng ta làm trước khi cha mẹ chúng ta sanh ra chúng ta. Sau đây xin kể một câu chuyện thật.

Bà Liz sống tại London có nói trong thời gian qua có một người từ bên Mỹ gọi điện thoại qua tự nhận là anh em cùng cha khác mẹ. Bà không tin được vì bà tin là từ xưa đến giờ mẹ bà chỉ sống với bố bà cho đến lúc ông ta vừa qua đời vài năm vừa qua. Người đàn ông trong điện thoại thuật lại là vào hồi đệ nhị thế chiến, lính Mỹ đã đến miền trung nước Anh và có nhiều trại lính trên đó, trong thời gian đóng binh trên đó là các anh chàng lính Mỹ hay đi vào các làng xã chơi nên quen nhiều cô gái nước Anh (Nếu ai có thời gian thì tìm lại phim Yankee do Richard Geere thủ vai đầu bếp hậu cần tại một trại lính trên vùng Lancashire, rồi sau đó chuyển trại qua mặt trận châu âu là các cô gái Anh chạy theo khóc lóc và các cô cứ la lên em có bầu rồi anh ơi.). Trong đó có bố của người đàn ông là người nhân tình của mẹ bà Liz thời đó. Sau khi chiến tranh chấm dứt thì mẹ bà Liz giao ông ta về Mỹ từ đó mất liện lạc. Câu chuyện nghe Logic và bà Liz chợt nhớ ra là lâu lâu mẹ ta ngồi thờ thẩn lập đi lập lại “Con trai tôi đâu rồi?” nhưng bà Liz không hiểu nổi vì nghĩ trong nhà không có ai là con trai. Sau đó người đàn ông từ bên Mỹ qua và có đến thăm mẹ nhưng bà mẹ không còn nhận ra gì hết và sau cùng bà Liz và người đàn ông đi thử máu để kiểm tra DNA.

Như vậy người mất trí không biết chuyện bây giờ nhưng hình ảnh quá khứ vẫn còn trong tâm trí của họ. Người mất trí thường không biết mệt, lý do vậy họ hay đi lại, khi họ ngủ không được về đêm là họ hay đi lại lung tung, nếu họ sống với chúng ta là họ hay đánh thức ta dậy. Nếu ta chăm sóc họ mà không kĩ lưỡng là họ mở cửa đi ra ngoài. Họ sẽ đi và đi không bao giờ nghĩ. Nếu một người nào bảo họ dừng thì họ sẽ không chịu và phản ứng, nóng giận rất mạnh mẻ. Thường cách kêu họ ngừng lại là kêu họ ngồi xuống và cởi giầy họ ra thì hõ sẽ không đi và ngồi yên một chỗ. Khi sống chung với người đãng trí ta phải hiểu họ không còn nói chuyện với ta bằng ngôn ngữ hàng ngày nữa. Vì họ không thể nào nói đúng từ ngữ . Lấy vị dụ là họ muốn mặc áo len, thì họ chỉ diễn tả là cho uống một cái gì lạnh, hay họ muốn cây lược họ nói không ra thì họ sẽ nói muốn đi gội đầu. Bởi vậy ta phải hiểu ngôn ngữ của họ. Ngoài ra họ nghe rất chậm nên chúng ta phải nói chậm rãi thì hy vọng họ mới theo kịp. Về phân biệt màu sắc thì họ sẽ không sang suốt nữa. Ví dụ chúng ta luộc cãi súp lơ màu trắng để lên cái đĩa màu trắng, họ sẽ không nhận ra món thức ăn, cảm thấy đây không phải thức ăn hàng ngày và sẽ không ăn. Bởi vậy có một số nơi họ làm đĩa màu xanh đậm cho người bệnh ăn. Người bị bệnh đãng trí họ chỉ nhớ thói quen khi xưa.

Tại một trung tâm dành cho người dưỡng bệnh. Mỗi lần đến giờ ăn là ông Lý không chịu ăn và đập phá. Nhân viên nói thế nào cũng chẳng nghe. Sau này tìm hiểu thì mới biết lúc xưa mỗi lần ăn ông Lý ăn trong tình trạng không đông người, nghe nhạc cổ điển và hay đọc sách. Thế là họ đổi ông Lý vào một phòng riêng, mở nhạc Bethoven và đưa quyển sách thế là ông ăn rất là “enjoy”. Có một điều lạ là người mắc bệnh đãng trí không bao giờ nhận được chuyện xưa qua hình ảnh, nếu ta đưa một tấm ảnh xưa thì họ không thể nào nhận ra ai là chồng vợ hay con cái. Nhưng ngược lại họ lại nhận ra vật thể. Ví dụ ông Smith là Chiến sĩ anh hùng của đệ nhị thế chiến, có anh dũng bội tinh. Giờ về già ở trong nhà dưỡng bệnh, mà thường loại nhà này các căn phòng rất giống nhau, người thường cũng khó nhận nếu ta không đánh số phòng.

Tất nhiên người bệnh không thể nào đọc được số. Nhân viên treo thử tấm ảnh của họ nhưng người bệnh nhận không ra. Sau cùng họ treo Anh Dũng Bội Tinh trước phòng thì họ nhận ra phòng của mình. Nên nhớ người vướng bệnh đãn trí về vấn đề tình dục của họ rất bình thường. Đại đa số ai cũng nghĩ người già mới bị bệnh này thì đâu còn xí quách mà nghĩ chuyện đó... nhưng có một số người trẻ họ vướng bệnh này đó là nhóm trẻ lái xe phóng quá tốc độ, rồi tại nạn đập đầu xuống đường mất trí. Ngoài ra có một số quí cụ ông rất là gân, nên không có nghĩa là cụ hết hơi đâu. Bởi vậy Quân hay nghe các bà y tá kể chuyện là có nhiều cụ ông cũng quá quắc lắm. Tới giờ thay quần áo là các cụ tỉnh bơ khoe của triêu y tá. Bởi vậy mấy bà y tá cứ phải quát quí cụ này hoài.

Người vướng bệnh này tính tình nóng nảy nên họ có những thái độ chống đối và bất thường liên tục. Thật ra người bình thường vẫn có nhưng họ biết lúc nào phải ngừng lại nhưng người bệnh thì không. Có một số người chăm sóc người bị bệnh đãn trí tại nhà là họ cứ để người bệnh xem TV liên tục. Khi họ xem nhiều quá họ cảm thấy những người trong TV là bạn của họ. Bởi vậy khi không thấy những người trong TV là họ đi tìm và cứ hỏi “Little People” đâu rồi.

Người bệnh này họ có suy nghĩ rất đơn giản. Nếu chúng ta tới nói với họ là “Chồng hay vợ của họ vừa mới chết” là họ nói ngày “YOU KILL HIM/HER” kể ra cũng đúng, vì nói người đó chết thì phải nói ngay thủ phạm là ai, suy nghĩ đơn giản mà. Đây là một căn bệnh không chữa trị được mà chỉ có một cách duy nhất là người thân của bệnh nhân phải học và sống theo người bệnh mà thôi. Ở những quốc gia phát triển họ luôn tìm một chất lượng tốt để phục vụ người cao niên nhưng còn nơi nghèo như thế nào? thật là tội nghiệp cho những bệnh nhân này là gia quyến vất trong nhà, nếu phải đi ra ngoài thì nhốt họ trong nhà mà thôi. Bởi vậy quốc gia JAMAICA họ dám tuyên bố là xứ của họ không có ai bị DEMENTIA cả. Vậy chúng ta có tin không?

Anh Quân