LO GIÀ HẾT DUYÊN - Đoàn Khoa

Giọng ru của má tôi cứ đều đều, nằng nặng dỗ thằng cháu ngủ dưới nhà làm tôi nao lòng:

“Một mình lo bảy lo ba
Lo cau trổ muộn lo già hết duyên...”

Tôi loay hoay mãi với cái ảnh đối ngược của chính mình trong gương mà vẫn không cách nào tự nhổ được mấy cọng tóc bạc vừa phát hiện. Mệt mỏi và căng thẳng, tôi đành bỏ cuộc rồi vội vàng gom mớ sách tập bỏ vào trong chiếc cặp chuẩn bị đi học.
- Thà sớm ngồi đợi còn hơn đi trễ một chút mà bị kẹt xe thì toi !...

Mỗi lần đến lớp, tôi cứ tủm tỉm nhớ lời đạo diễn L. căn dặn khi nghe tin tôi đi học lại lại tiếng Pháp ở Idecaf:
- Ráng đi học sớm, nếu không cả lớp tưởng mình là thầy, mọi người sẽ đứng lên chào !!!...

...Lớp tôi đa số là các em học sinh cấp hai, đôi ba sinh viên, còn lại là một vài người già chịu ảnh hưởng văn hóa Pháp như tôi.
“Anh-Thầy” người Pháp trẻ măng than thở:
- Ở Việt Nam, tôi rất khó chịu khi người ta hỏi tôi những câu như sau:
“Lương ông bao nhiêu ?...”
“Ông có vợ chưa ?...”
“Ông bao nhiêu tuổi ?...”
Tôi giơ tay hỏi ngay:
- Thầy bao nhiêu tuổi ?
- Ông đoán đi !
- Tui nghĩ thầy 30 !
- Cám ơn ông, tôi 31 mà ông nói tôi chỉ mới 30, vậy từ nay về sau, nếu ai hỏi tôi bao nhiêu tuổi, tôi sẽ trả lời rằng tôi chỉ 30 ! – “Anh-Thầy” trịnh trọng.
Sau đó thầy đùa với cả lớp:
- Tội nghiệp quý vị, quý vị có một ông thầy vừa “khùng” lại vừa “già” !...
Tôi nói ngay:
- Thầy không “khùng” vì thầy sống động như một diễn viên. Thầy càng không “già” vì thầy trẻ hơn tui !
- Tôi nghĩ rằng ông khoảng 30 như tôi ! – Thầy nói
- Không, tôi già hơn thầy 15 tuổi !
- Thật không ? – Thầy ngạc nhiên
Tôi nói thêm:
- Cái ngày mà tôi 30 tuổi, tôi buồn vô hạn, vậy mà lúc tôi 40, tôi lại hài lòng...
“Anh Thầy” thở dài rồi nói:
- Tôi cám ơn ông một lần nữa vì động viên tôi, tôi hy vọng rằng năm tôi 40 tuổi, tôi cũng sẽ hài lòng như ông...
- Thầy yên tâm đi, lúc đó tui tin rằng thầy sẽ lạc quan hơn bây giờ... Như ông ngoại tui chẳng hạn, năm ổng 80 chục, ổng tưng hơn năm 40...

...Ngoại tôi một thời ngang dọc với quá khứ lẫy lừng vậy mà bây giờ chỉ là một ông già cô quạnh sống trong căn hộ hết sức bé nhỏ và khiêm tốn ở Paris. Mỗi lần qua Pháp, dù đã có chỗ ở thoải mái, nhưng tôi vẫn giữ một bộ chìa khóa nhà ông để bất cứ lúc nào thu xếp được cũng có thể ghé qua và nằm vật trên cái ghế dài duy nhất, nghe ông kể chuyện đời.

- Trong những ngày thường, nếu vào mà không thấy ông thì đợi một chút ông về. Riêng thứ bảy, sau 7 giờ chiều thì ông đi lâu, đừng đợi. - Ông dặn:
- Ông đi đâu ?
- Ông đi nhảy đầm với mấy bà bạn !...
Thấy tôi ngạc nhiên quá đỗi , ông rủ:
- Hay là cháu đi với ông... vui lắm !


...Vài hôm sau đó, ông giới thiệu với tôi một bà bạn của ông.

Dù chỉ thua ông nhiều lắm là non chục tuổi vậy mà điệu bộ và tư thế của bà vẫn còn linh hoạt và duyên dáng. Tôi xưng cháu với bà, còn bà thích tôi gọi bà bằng tên hơn. Tạm gọi bà bằng Xanh vì trong những lần gặp bà sau đó, bà luôn mặc những bộ đồ màu da trời rất trang nhã.
Xanh nói giọng Bắc rất chuẩn, cực hay, bà kể cho tôi nghe rằng ngày xưa bà làm trong ngành hàng không ở Lào và có địa vị cao, hèn chi ở từng tuổi này, bà vẫn hết sức bặt thiệp và tao nhã...

...Trong không khí rộn ràng “Lễ hội âm nhạc” mừng ngày đầu tiên của mùa hè, tôi gặp lại ông đang “tung tăng” giữa đường phố Paris náo nhiệt. Tôi càng ngạc nhiên hơn khi thấy ngoại tôi đi cùng với một bà già khác, hết sức điệu đàng, nào là bộ đồ rất chic*, chuỗi hạt, bông tai, nón, bóp đầm,... thậm chí cả màu son trang điểm... tất cả đều hồng tươi từ đầu tới chân.

Tôi buột miệng hỏi ông:
- “Xanh” đâu ?
Ông vội vàng kéo tôi ra xa và dặn:
- Xuỵt !!! ...Đừng nhắc tới “Xanh” ở đây vì “Hồng” không thích...
- A !!!... - Tôi làm ra vẻ hiểu

Ông giải thích ngay:
- Không phải họ ghen nhau vì ông đâu, mà vì hai người này luôn chê nhau rằng người kia nhảy không đúng nhạc !...

...Trước khi ông cháu tôi tách ra hai hướng để lẫn vào đoàn người rộn rã, ông vói dặn thêm:
- Về Việt nam đừng kể lại mấy chuyện này cho tụi nhỏ ở nhà nghe nha... Chúng nó “rầy” ông !...

...Ông làm tôi nhớ lại vở kịch “Ban mai nắng ấm” của Tây Ban Nha mà tôi mê đắm ở lứa tuổi 20.

Chuyện kịch mở đầu bằng một cuộc gây lộn hết sức khiếm nhã giữa hai ông bà già nhằm giành một chiếc ghế trong công viên, nhưng sau đó, họ huề nhau và qua những mẩu chuyện tình cờ, vụn vặt, họ khám phá ra người kia chính là người tình xa xưa của mình trong thời xuân sắc. Mắc cở vì sự trơ trẽn ban đầu, họ không dám nhận mình là “cố nhân”, nên ráng xịa ra rằng họ có quen biết với cặp tình nhân thuở trước.

Từ tình tiết này, họ đi xa hơn và cố gắng dựng nên hình tượng ngày xưa chính họ hết sức thanh cao, lãng mạn như trong những tiểu thuyết diễm tình. Kết vỡ kịch, họ hẹn nhau trở lại vào sáng hôm sau.

Ở tuổi 20, khi dàn dựng, qua cách diễn của cặp diễn viên, tôi đã không cho họ gặp lại nhau sau đó mặc dù lời thoại đầy những hứa hẹn nồng nàn. Tôi cho họ biến mất nhằm nuôi mãi hình ảnh đẹp của chính mình trong lòng người bạn tình xưa cũ. Như vậy, vở kịch sẽ đầy bí ẩn, đầy luyến tiếc và niềm hoài nhớ mênh mông.

Thế nhưng ở tuổi 40, tôi lại nghĩ khác. Vì cớ gì họ không gặp lại nhau?... Người già đâu phí thời gian như bọn trẻ...? Tại sao họ không tiếp tục trở lại công viên yên tĩnh này, cùng nhau ôn lại kỷ niệm xưa và chia xẻ cả những chuyện tào lao trong cuộc sống thường nhật ?...

Như vậy kịch sẽ có một “hép-pi-en”**... và cuộc đời đỡ rắc rối hơn ?

...Và năm tôi 60 tuổi, nếu có cơ hội dựng lại vở này, tôi còn cho đôi bạn già ấy nồng nàn hơn, họ sẽ “tưng” hơn và nắng sẽ “ấm” hơn lên... Biết đâu chừng...

...
Tạm dừng chuyện đi kiếm từng sợi tóc bạc, tôi nhìn kỹ cái hình của mình trong gương. Là mình đó - nhưng không phải - nó chỉ là một bức ảnh đối ngược.

Dù muốn hay không, tôi cũng phải tập quen với “sự tồn tại” của mấy sợi tóc bạc trên đầu. Tôi tự an ủi rằng biết đâu khi nó nhiều hơn mình sẽ bớt “sợ” hơn ?
...
Má tôi vẫn đều đều ru cháu.
Tôi và mấy đứa em đã lớn lên trong cùng những câu ru này. Bây giờ tới phiên thằng cháu ngoại đang hạnh phúc được đắm chìm vào dòng suối ngọt ngào ấy.

Giọng ru và những câu ca dao quen thuộc trên làm tôi bị lẫn lộn thời gian. Tôi thấy mình trôi bồng bềnh trong một cảm giác không thực giữa quá khứ và hiện tại. Giống như xem một cuộn phim ráp nối vụng về, hình ảnh của tuổi lên 10 hiện lên, đi kèm với thời thanh niên sống động 20, 30... sau đó đột ngột chuyển nhanh qua năm 40, 41, 42... rồi chợt ngược quay về thuở 4, 5 tuổi... Tôi ngửi được cái nóng trong căn nhà lợp tôn dột nát có ván sàn ọp ẹp mọt đầy... và tiếng cọt kẹt của chiếc võng đong đưa.

Lời ru của má đều đều, văng vẳng:

“Còn duyên bán nhãn bán hồng
Hết duyên bán mít cho chồng gặm sơ...”

Đoàn Khoa
tháng 04-2008
*Chic: lịch lãm
**Happy – end: kết thúc có hậu

Photos: Bồ Hùng Dũng